Batı Şeria, İsrail-Filistin çatışmasının en kritik bölgelerinden biri olarak bilinir. Bu bölge, hem tarihi hem dini açıdan hem de stratejik konumuyla büyük bir öneme sahiptir. Yaklaşık 5.600 kilometrekarelik bir alana yayılan Batı Şeria, Filistinlilerin ve İsraillilerin tarihsel ve siyasi iddialarının kesiştiği stratejik bir yer olarak, çatışmanın merkezinde yer alır.
Batı Şeria, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal kabul edilen birçok bölgeyi barındırmaktadır. Kudüs'ün doğusunda yer alan ve Eski Şehir’e komşu olan Batı Şeria, tarih boyunca pek çok medeniyetin geçiş noktası olmuştur. Özellikle Yahudiler için "Yahudiye ve Samiriye" olarak adlandırılan bölge, dini anlatılarda önemli bir yer tutar. Aynı şekilde Müslümanlar için de Kudüs ve çevresi İslam tarihinin ve inancının önemli noktalarındandır.
Stratejik Konumu
Batı Şeria'nın coğrafi konumu, bu bölgeyi stratejik olarak son derece kritik hale getirmektedir. İşgal altındaki Filistin topraklarının (48 toprakları) doğusunda yer alan bu bölge, Ürdün sınırına kadar uzanır. İsrail, işgal altında tuttuğu bölgelerin güvenliği açısından Batı Şeria'nın kontrolünü elinde tutmayı hayati bir mesele olarak görmektedir. Özellikle dağlık yapısı ve stratejik yükseklikleri nedeniyle bu bölge, askeri açıdan çok önemli bir noktadır. Filistin topraklarının en önemli su rezervlerinin bölgede bulunması su savaşlarının konuşulduğu bir dönemde bölgenin önemini kat be kat arttırmaktadır.
Yasadışı Yerleşimciler Sorunu ve Demografik Gerilim
Batı Şeria’daki İsrail yerleşim yerleri, bölgedeki çatışmanın en önemli unsurlarından biridir. 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan sonra İsrail, Batı Şeria'nın kontrolünü ele geçirdi ve o tarihten itibaren bu bölgedeki Yahudi yerleşimleri hızla genişledi. İşgal altındaki Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'daki yasadışı yerleşimlerde 164 yerleşim yeri ve 124 ileri karakolda ikamet eden yaklaşık 780 bin yasadışı İsrailli yerleşimci bulunuyor.
İşgal hükümeti, yeni işgalci yerleşim birimleri inşa etmek suretiyle bölgedeki işgalci yerleşimci sayısını 3 milyonun üzerine çıkartmayı amaçlamaktadır. Bu sayede Batı Şeria'nın demografik yapısını değiştirerek bu bölgedeki hakimiyetini pekiştirmek ve Filistin dışında yaşayan siyonistlerin yeni işgalciler olarak Filistin'e göç etmelerini sağlamak için direniş ve güvenlik riski oluşturan bu bölgeyi tamamen işgal ederek Büyük İsrail projesinin kalbi olan Batı Şeria'yı işgal yönetimine ilhak etmeyi planlamaktadır.
Batı Şeria'daki işgalci yerleşim birimleri, İsrail'in bölgenin ilhakı stratejisinin en önemli saç ayağını oluştururken, Filistinliler bu yerleşimleri işgalin bir sembolü olarak görmektedir.
Filistinliler ve uluslararası toplumun büyük bir kısmı bu yerleşimleri yasadışı olarak nitelendirmektedir. İsrail ise bu yerleşimlerin bir kısmını stratejik ve dini nedenlerle savunurken, diğer kısmını ise barış müzakerelerinin bir parçası olarak değerlendirmektedir.
Başlıca Şehirleri ve Demografik Yapısı
1. Kudüs
Kudüs, hem tarihi hem de dini önemiyle dünya çapında kutsal kabul edilen bir şehirdir. Şehir, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal mekânlara ev sahipliği yapar. Eski Şehir bölgesinde Mescid-i Aksa, Kubbet-üs Sahra, Ağlama Duvarı ve Kutsal Kabir Kilisesi gibi önemli yapılar bulunur.
Bugün Kudüs, İsrail ile Filistin arasındaki çatışmaların merkezindedir. İsrail, şehri başkenti olarak kabul ederken, FilistinlilerKudüs'ü gelecekteki Filistin devletinin başkenti olarak görmek istemektedir. Şehir, hem siyasi hem de dini açıdan stratejik bir öneme sahiptir
2. Ramallah
Ramallah, Batı Şeria'nın en önemli şehirlerinden biridir ve Mahmud Abbas idaresindeki Filistin Yönetimi'nin fiili başkentidir. Kudüs'ün kuzeyinde yer alan bu şehir, Batı Şeria'nın ekonomik, siyasi ve kültürel merkezlerinden biridir. Ramallah, modern bir şehirleşme sürecinden geçmiştir ve birçok uluslararası kurumun ve Filistinli yönetim organlarının bulunduğu bir yerdir. Şehirdeki nüfus büyük ölçüde Müslüman Araplardan oluşurken, küçük bir Hristiyan azınlık da mevcuttur.
3.Nablus
Nablus, Batı Şeria'nın kuzeyinde yer alan ve tarihi kökleri antik çağlara dayanan bir şehirdir. Şehir, tarihsel olarak Filistin’in ekonomik ve ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Zengin zeytinyağı, sabun ve tatlı üretimi ile bilinen Nablus, aynı zamanda direnişin sembol şehirlerinden biridir. 1948’deki İsrail Terör devletinin kuruluşu ve ardından gelen mülteci akını nedeniyle şehirde demografik yapılar büyük değişiklikler yaşamıştır. Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman Araplardan oluşur ve şehirde önemli bir mülteci nüfusu bulunmaktadır.
4. El-Halil
Batı Şeria'nın güneyinde yer alan ve tarihi ve dini açıdan son derece önemli bir şehirdir. İslam, Hristiyanlık ve Yahudilik için kutsal kabul edilen "İbrahim Camii" (Patrikler Mağarası) burada yer almaktadır. El-Halil, aynı zamanda İşgalci yerleşimcilerinin en yoğun olduğu Batı Şeria şehirlerinden biridir. Şehir merkezinin bir kısmı İşgalci İsrail ordusunun kontrolündedir ve buradaki yerleşimcilerle Filistinliler arasında sürekli bir gerilim ve çatışma yaşanmaktadır. El-Halil'de yaklaşık 200.000 Filistinli yaşamaktadır.
5. Cenin
Batı Şeria'nın kuzeyindeki Cenin, tarım merkezlerinden biri olarak bilinir. Şehir ve çevresindeki mülteci kampları, Filistin direnişinin ve İsrail askeri operasyonlarının yoğun olduğu bölgelerden biridir. Cenin Mülteci Kampı, İsrail-Filistin çatışmasının önemli sahnelerinden biri olmuştur ve bu kamp, 2002’deki İsrail ordusu operasyonlarıyla dünya gündemine gelmiştir. Şehir nüfusunun büyük bir kısmı gençtir ve işsizlik oranı yüksektir.
6. Eriha
Eriha, Batı Şeria'nın en eski yerleşim yerlerinden biri olarak bilinir ve dünya tarihinin en eski sürekli yerleşimlerinden biri olduğu kabul edilir. Ürdün Vadisi'nde yer alan bu şehir, deniz seviyesinin altında bulunmasıyla dikkat çeker ve özellikle sıcak iklimi nedeniyle tarım faaliyetleriyle öne çıkar. Eriha, aynı zamanda İsrail ve Filistin arasındaki barış görüşmelerinin yapıldığı yerlerden biridir.
7. Tulkarm
Tulkarm, Batı Şeria'nın kuzeybatısında yer alan ve Filistin'in önemli şehirlerinden biri olan tarihi bir yerleşimdir. İşgal altındaki Filistin sınırına oldukça yakın bir konumda bulunan bu şehir, Batı Şeria'nın hem tarım hem de ticaret açısından önemli merkezlerinden biridir. Tulkarm, özellikle zeytinlikleri ve tarımsal üretimi ile tanınır. Şehir, işgal altındaki bölgelere yakın olması hasebiyle direniş için çok önemli ve stratejik bir role sahiptir.
8. Kalkilya
Kalkilya, Batı Şeria'nın kuzeybatısında yer alan ve Filistin’in en batısındaki şehirlerinden biridir. İsrail'in işgali altında bulunan sınırına çok yakın bir noktada bulunan bu şehir, özellikle coğrafi konumu ve çevresini kuşatan İsrail'in inşa ettiği güvenlik duvarı nedeniyle dikkat çekmektedir. Kalkilya, hem tarımsal üretimiyle hem de stratejik konumuyla Batı Şeria direnişi için önemli şehirlerden biridir.
9. Tubas
Tubas, Batı Şeria'nın kuzeydoğusunda yer alan ve Ürdün Vadisi’ne yakın bir konumda bulunan Filistin şehirlerinden biridir. Tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle öne çıkan bu şehir, özellikle verimli tarım arazileri ve su kaynaklarına olan yakınlığıyla dikkat çeker. Tubas, Batı Şeria’nın diğer bölgelerine kıyasla daha az nüfus yoğunluğuna sahip olsa da, stratejik konumu sebebiyle direniş için önemli bir rol oynamaktadır.
Demografik Yapı
Batı Şeria'nın toplam nüfusu yaklaşık olarak 3 milyon civarındadır. Bu nüfusun büyük bir çoğunluğu Müslüman Araplardan oluşsa da, küçük bir Hristiyan azınlık da bulunmaktadır. Bölgede yaşayan Filistinliler, çeşitli sosyal, ekonomik ve politik zorluklarla karşı karşıyadır. İsrail işgali ve yerleşim yerleri nedeniyle Batı Şeria'daki Filistinlilerin hareket özgürlüğü, Filistin şehirlerinin dışına ötğlen sınır duvarlarıyla kısıtlanmıştır. Aynı zamanda Filistinlilerin Batı Şeria'daki kaynaklara ve altyapıya erişimi, İşgalci İsrail'in yasadışı yerleşimlerinin genişlemesi ve askeri kontrol noktaları tarafından engellenmektedir.
Mülteciler Sorunu
Batı Şeria'da önemli bir mülteci nüfusu bulunmaktadır. 1948'de Terör devleti işgalci İsrail'in kuruluşu sırasında yüz binlerce Filistinli, köylerinden ve şehirlerinden sürülmüş, Filistin tarihinde nekbe olarak geçen büyük felaket sonucu yüz binlerce Filistinli mülteci durumuna düşmüş ve Batı Şeria'ya yerleşmiştir.
Yasadışı İşgalci Yerleşim Birimleri
Batı Şeria'da Filistinlilerin yanı sıra yaklaşık 650.000 yasadışı İsrailli yerleşimci yaşamaktadır. İsrail hükümeti bu yasadışı yerleşim bölgelerine konuşlandırılan işgalci yerleşimcilere her türlü imkanı sunmakta ve buralara yerleştirdiği işgalcileri silahlandırarark İsrail'in güvenlik hattının ilk cephesini oluşturmaktadır.
Yasadışı yerleşim birimleri Batı Şeria'nın dört bir yanına yayılmış olup, özellikle Kudüs ve El Halil çevresinde yoğunlaşmıştır. İsrail yerleşimcileri genellikle Batı Şeria'nın en verimli tarım arazilerine ve stratejik konumlarına yerleşmiştir. Bu durum, Filistinlilerin hem ekonomik kaynaklara hem de doğal su kaynaklarına erişimini sınırlamaktadır.
Genç Nüfus
Batı Şeria'nın nüfusu oldukça gençtir. Nüfusun büyük bir kısmı 30 yaşın altındadır ve bu genç nüfus, yüksek işsizlik oranları ve sınırlı ekonomik fırsatlar nedeniyle büyük zorluklar yaşamaktadır. İşsizlik özellikle gençler arasında yaygın bir sorundur ve bu durum, gençlerin eğitim, iş ve geleceğe dair umutlarını derinden etkilemektedir. Genç nüfusun bu sıkıntıları, Batı Şeria'daki sosyal ve siyasi dinamikleri de etkilemektedir.
Sonuç olarak;
Batı Şeria, hem tarihi hem stratejik hem de siyasi açılardan İsrail-Filistin çatışmasının kalbinde yer alan bir bölgedir. Bu bölgedeki yerleşim politikaları, güvenlik kaygıları ve dini iddialar, çözümü son derece zor bir sorun oluşturmaktadır. Uluslararası toplum, iki devletli bir çözüm çerçevesinde bu sorunu çözmeye çalışsa da, hem İsrail'in hem de Filistin'in çıkarlarının kesiştiği bu bölgede ortak bir noktada buluşulması çok mümkün gözükmemektedir.
