Ömer el-Beşir Sudan’da neredeyse 30 yıldır ülkeyi yönetiyor. Aralık ayından beri başkent Hortum’da yükselen protestolar el-Beşir’in otoritesini sarsacak boyuta yükselmekte ve Sudan devleti derin bir iç politika krizine doğru yol almakta. Aralık ayında 75 yaşındaki Sudan liderinin ekmekten devlet yardımını kesmesiyle ülke çapında ilk protestolar başladı. Daha doğrusu bu ülkede başgösteren yüksek enflasyona tepkinin de başlangıç noktası oldu. Aralık ve Ocak ayında devam eden bu protestolarda polisin halka ateşle karşılık vermesi sonucu Amnesty İnternational’in verilerine göre sadece Aralık ayında 37 Sudanlı hayatını kaybetti. Halkın protestolarında kullandıkları parola ise oldukça bilindik bir motto; “Halk rejimi devirmek istiyor”. Bu parola 2011’de başlayan Arap Baharında da sokaklarda sıkça duyulmaktaydı. 1989’dan beri ülkeyi yöneten el-Beşir ise uluslararası yaptırımların ülkeyi bu hale getirdiğinde ısrarlı. Aslında Bill Clinton döneminde Sudan’a uygulanan yaptırımlar Donald Trump döneminde kaldırıldı. Avrupa’ya en fazla göç Sudan üzerinden gerçekleştiği için de Avrupa Birliği Göç Kontrolünün sağlanacağı stratejik bir ülke konumunda gördüğü Sudan sınır polislerini eğitti. Lahey İnsan Hakları Mahkemesi tarafından Sudan’a bağlı Darfur kentinde yaptığı katliamdan sorumlu tutulup hakkında tutuklama kararı çıkarılan El-Beşir’in tutuklama işlemleri de 2014’te Lahey tarafından askıya alındı. Fakat tüm bu gelişmeler ülkenin içindeki darboğazdan çıkmaya yardımcı olamadı. Özellikle 2011’de Güney Sudan’ın ayrılması ülkeyi çok sert etkiledi. Nitekim on yıllarca süren savaşın ardından petrol rezervlerinin dörtte üçü Güney Sudan’da kaldı ki bu petrol yatakları Hortum’un ana gelir kaynağını oluşturuyordu. Hal böyleyken Ömer el-Beşir’in ülkesi ulusal para birimindeki develüasyon ve aşırı enflasyon tehlikesiyle karşı karşıya kalmış durumda.
Geçtiğimiz hafta Birleşik Arap Emirlikleri ilk yardımı Hortum’daki Sudan Dışişleri Bakanlığına gönderdi. Sudan’a yardım eden diğer ülkeler arasında Türkiye ve Rusya’da var, özellikle buğday ve akaryakıt yardımı yapılacak. El-Beşir’in birkaç gün önce ziyaret ettiği Katar emiri Tamim bin Hamed el-Sani’de Sudan’a yardım sözü verdi. Sudan Rusya, Suudi Arabistan ve Körfez Ülkelerine daha yakın ilişkiler içerisinde. Aslında Ömer El-Beşir’in ülkenin idaresini 1989’da yaptığı askeri darbeyle ele geçirdiğinde bunda en büyük rolü İran üstlenmişti. Fakat Sudan özellikle 2014’te İran’ın Bahreyn’e müdahalesi ve 2016 yılında yine İran’ın Suudi Arabistan ile olan konflikti sonucu el-Beşir kendini İran’dan uzaklaştırıp Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerine yakınlaştırmıştır. Suriye ile olan diplomatik ilişkilerine savaşla ara veren bu petrol zengini Arap ülkeleri gibi el-Beşir de Suriye ile ilk diyaloğa giren Arap lideri olmuştur. Bunun yanısıra el-Beşir hükümetinin yeni ve önemli diğer bir ortağı ise Rusya! Özel Rus güvenlik şirketlerinin el-Beşir’in güçlerini eğittiği ve güçlendirdiği haberleri medyada yer alırken Moskova ülkedeki bu mevcut krizin ardından Rus paralı askerlerinin Sudan’da aktif olduğunu ilk kez resmi olarak doğruladı. Esad ile iyi ilişkileri olan el-Beşir’e Rusya’nın askeri destek vermesi gayet yerinde bir hamle gibi görünüyor. Nitekim Rusya 2014 yılında da Esad’a yardım için ülkeye konuçlanmıştı. Sudan 2011’deki bölünmeden sonra daha büyük ayrışmalara gebe olacağı ileriki zamanlarda kendini gösterecektir. Bu anlamda Sudan’ın kaderi de Suriye gibi mi olacak sorusu ise şimdilik askıda!
