Her servis şoförü ahlâken temiz midir?
Bu yazım, görevini layıkıyla yapan, ahlâken temiz ve sorumlu servis şoförlere yönelik asla değildir. Fakat gözüme çarpan bazı nahoş haberler, böyle bir yazıyı kaleme almayı beni mecbur etti. Mesela İstanbul’da bir ilkokul bahçesinde iki servis şirketi yönetici ve çalışanları “öğrenci taşıma” tartışmasının ardından birbirlerine silah ve bıçaklarla saldırmış. Olay sırasında kayıt için okulda bulunan ve büyük korku yaşayan öğrencilerin zarar görmediği çatışmada bir kişi ölürken, iki kişi ağır yaralanmış.Çatışmada ölen birinin kasten yaralamadan emniyette birkaç kaydının olduğu, çatışmanın karşı tarafında yer alan diğer kişinin ise uyuşturucudan birkaç kaydının bulunduğu tespit edilmiş. Kısacası fark etmeden çocuklarımızı meğer kimlere emanet etmişiz…
Türkiye’de zor şartlar altında rızık için helal para kazanmak için dürüst insanlar olduğu gibi mesleğini kötüye kullanan ahlâken bozulmuş insanlar da maalesef mevcuttur. Öğrenci taşıyan servis şirketlerinin bazı yöneticileri ile şoförleri ne yazık ki son dönemlerde bu mesleğin kurallarına pek uymadıkları görülmektedir. Diğer taraftan denetimlerin yetersiz olmasından yararlanarak, sabıka kaydı olan, suça karışan, alkollü araç kullanan, ölümlü trafik kazasına karışmış ve(ya) hız kurallarını ihlal etmiş olan bazı kişiler de servis şoförlüğü yapabilmektedir.
Her bir mesleğin ahlâkî/etik kaideleri olmalıdır. Buna bağlı olarak servis şoförlüğü yapanların hizmet üretiminde ahlâkî davranmalarını öğütleyen kuralların da belirlenmesi, yazıya dökülmesi ve uygulanması da son derece elzemdir. Servis şoförlüğüne yönelik meslek ahlâkının uygulanmasına yönelik tedbirler manzumesinde aşağıdaki hususiyetlere yer verilmelidir:
- Servis şoförlüğü mesleğini icra eden kişilerin ve şirketlerin, bir içsel yaptırımla (vicdanla veya kurum içi ahlâk kurullarının tesisi ile) hareket etmeleri gereklidir.
- Meslekî ahlâk alanında zorlayıcı hukuk kurallarına her zaman gerek vardır. Bu çerçevede devletin/belediyenin, meslek ahlâkının tüm alanlarında düzenleyici ahlâk kurallarını ve standartlarını oluşturması şarttır. Dolayısıyla servis şoförlük mesleğinde de haricî denetim ve yaptırımların belirlenmesi şarttır.
- Meslekî birlikler (şoförler odaları), ahlâk alanında "dâhilî oto kontrol" veya “iç disiplin” anlamında önemli denetim ve eğitim vazifesi üstlenmelidir.
Servis şoförlerinin, görevlerinde üstün performans sergileyebilmeleri için, meslekî bilgi ve tecrübenin yanında ahlâken olgun olmaları da elzemdir. Bir servis şoförü, göreviniifa ederken,hem trafik kurallarına, hem de toplumsal ahlâk kaidelerine riayet etmelidir. Dolayısıyla mesleğinin bir icabı olarak emin bir şekilde taşıdığı çocuklara karşı sevgi ve saygı çerçevesinde davranmalı, hiçbir ayrımcı ve bölücü tutum ve davranış sergilememeli, kibir ve gurura kapılmamalıdır.
Trafik ve toplum ahlâkı dersi alması gereken şoförler, yaptıklarından mesul tutulmalıdır. Kasten trafik kurallarını çiğneyen veya çocuklara/velilere kötü muamelede bulunan şoförler, bu meslekten uzaklaştırılmalıdır. Meslekten çıkarma cezasını gerektiren eylem, işlem, tutum ve davranışlar, haddizatında o mesleğin temel ahlâk ilkelerinin çiğnenmesi sonucunda ortayaçıkmaktadır. Dolayısıyla servis şoförlüğü mesleğinin ahlâk ilkelerine ters düşen eylemlere bir göz atmakta fayda vardır:
- Bağlı oldukları şirketin ve okulun talimatlarına karşı çıkmak, onlara veya çocuklara/velilere hakaret etmek veya onları dövmek.
- Yetkisini veya nüfuzunu gayri meşru alanlar veya kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak maksadıyla kullanmak.
- Görev sebebiyle emanet edilen bilgileri, tevdi edilme gereklerinin dışında kullanmak. Suç delillerini yok etmek, bilerek ve isteyerek yok edilmesine, saklanmasına veya değiştirilmesine yardımcı olmak.
- Yetkili mercilere yanıltıcı bilgi vermek veya kimlik belgesini/araba ruhsatını başkalarının kullanımına sunmak.
- Evrakta sahtekârlık yapmak, bilinçli olarak gerçek dışı rapor veya tutanak düzenleyip imza etmek veya ettirmek.
- Görevli bulunduğu sırada içki/sigara içmek veya göreve sarhoş gelmek.
- Kanunen yasak olan tüketim (uyuşturucu) maddelerinin üretilmesine, kullanılmasına, saklanmasına, yollanmasına, satılmasına veya satın alınmasına aracı olmak.
- Gayri ahlâkî davranışlar sergilemek veya kanun dışı işler yapmak (Cinsel tacizde bulunmak; Kaçakçılık yapmak; Kumar oynamak veya oynatmak; Kadın ticareti yapmak ve yaptırmak; Yasadışı örgütlere maddî veya lojistik destek sağlamak veya üyelerini güvenlik kuvvetlerinden saklamak, saklanmasına yardımcı olmak; Yolsuzluk yapmak; Rüşvet almak; Vatandaşın malına zarar vermek; Şirketin araç-gereç veya malzemelerini özel maksatlar için kullanmak vb).
Eğitim ve ulaşım alanında önemli bir sosyal görev üstlenmiş olan servis şoförleri, meslek ahlâk ilkelerinin yanında toplumsal değerlere ve genel ahlâk kurallarına riayet konusunda azamî derecede duyarlı davranmaları zorunludur. Bunun için servis şoförlüğü mesleğinin doğruları ve yanlışları, zorunlu meslek ahlâk eğitimi programlarından sonra da sık sık sorumlu personele hatırlatılmalıdır.
Meslek ahlâk ilkelerinin uygulamaya dönük sürdürülebilirliği ise, iç ve dış denetim ve yaptırımlarla desteklenmelidir. Saygın bir mesleğin itibarının korunabilmesi, o mesleği ifa eden personelin ahlâkî donanımı ile yakından ilgili olduğu unutulmamalıdır.
