Her insanın bir takım değer yargıları, ölçüleri, kırmızı çizgileri vardır. Günlük hayatımızda bunlara göre tavır alır, tepki gösterir ya da göstermeyiz.

Temel insani değerler diyebileceğimiz, fıtratımızdan kaynaklanan sınırlarda hemen her görüşten, en azından çoğumuz hem fikirdir. Yine yaratılışımız gereği her türlü sapmaya, bozmaya, sınırları aşmaya meyyal olduğumuz için, en umulmadık terslikleri, edepsizlikleri yahut zulümleri de biz insanlar yapabiliriz ve hatta yaparız.

İçimizden bazıları, ne yaratan Rabb’ini ne de çevresindeki kullarını incitmemek namına; Allah(cc)’in kurallarına riayet eder, kulların da haklarına azami hassasiyetle dikkat ederler.

Temel maksatları rıza olan bu Rahman’ın kulları, toplumlarımızda genellikle en büyük hüsnü kabule muhatap olurlar. Parmakla gösterilir, örnek alınır, takip edilirler.

Bunların bir şeyi yapmaları ya da yapmamaları için başlarına bekçi dikmeye, hareketlerini gözetlemeye, cezalarla yola getirmeye ihtiyaçları olmaz. İnandıkları hesap gününde, boyunlarında başka bir insanın hakkı olmadan dirilmeyi hedefledikleri için, dünyadan zaten bir parça süssüz ve desensiz bezle ayrılırken, yanlarına başkalarının ağırlıklarını almayı istemezler.

Elleri ve dilleriyle başkalarını incitmekten sakınırken; yürürken toprağı incitmez, istikametlerini bozmadıkça kimsenin yolunu da kesmezler.

Rahman'ın kulları yeryüzünde alçak gönüllülükle yürürler ve bilgisizler kendilerine laf attıklarında 'selam' derler. (Furkan 63)

Bazılarımız içinse, başlarının üstünde sallanacak bir sopa elzemdir. Ceza tehdidi ya da korkusu olmadan bir iş yapmazlar, kurallara uymaz, yolda kalamazlar. O kadar ki, bir trafik ışığına uymak için bile onları gözetleyen ayrıca bir kamera olması gerekir. Başkalarının haklarına riayet etmek bir yana, hiç akıllarına bile getirmezler.

Çiğnedikleri hukukun, görmezden geldikleri kul haklarının dünyada ve ahirette karşılarına çıkma ihtimalini unutarak yaşar, ancak gözle görülür bir takipçi ya da takip sistemi olduğunda yola gelirler. Bunları dünyalık işler için bir şekilde sağlamak mümkün olsa da uhrevi meseleler için melekleri gözleriyle görmek isterler.

Oysa hiçbir toplum sistemi yahut devlet düzeni her vatandaşını ayrı ayrı takip edecek bir yapıya sahip değildir. İnsanları ve toplumları nizama kavuşturan temel çözüm, insani bir vicdan ve uhrevi bir merhamet duygusudur.

Bozulmamış bir fıtratın sahip olduğu vicdan ve ahiret hesabını bilerek davranan selim bir kalp, insan olarak dünyada elde edilebilecek bütün üstün meziyetleri taşımaya yeterli altyapıya, temele, verimli toprağa sahip olmak demektir.

Vicdan ve merhamet dolu bir kalp için, Allah(cc)’in ya da insanların hukukuna riayet etmek için takip sistemlerine, kameralara, cezalara gerek kalmaz.

Çoğumuzun ezbere bildiği şu hadis bize nasihat olarak yetmez mi?

İman, yetmiş küsur şubeye ayrılır. En üst derecesi ‘La ilahe illallah’ sözüdür. En alt derecesi ise yolda insanlara eziyet veren şeyleri kaldırıp atmaktır. Hayâ da imandan bir şubedir. (Müslim)

Tefekkür, her akıl sahibi için nefes almak kadar hayati bir zorunluluktur.

Başkalarının haklarına riayet etmek; temiz fıtrat sahibi ve ahirete iman eden her insan için, özel bir gayret sarfetmeyi gerektirmeyen bir erdemdir.